4 april 2010
Economische crisis.
Clusius. Ooit van gehoord? Hij stierf op 4 april, meer dan 400 jaar geleden. Carolus Clusius, of eigenlijk Charles de l’Écluse, werd geboren op 18 februari 1526 in Arras.
In 1546 begon hij met een rechtenstudie in Gent maar vanwege zijn protestantse geloofsovertuiging 
ging hij in 1549 naar Wittenberg waar hij een studie medicijnen begon. In 1551 begon hij een studie medicijnen en plantkunde in Montpellier. De enorme plantenrijkdom rondom deze Franse stad bevorderde zijn interesse in planten. Deze belangstelling ging een hoofdrol spelen in zijn leven. In de jaren die daarop volgden maakte hij menig expeditie waaronder een zoektocht door Spanje en Portugal waar hij maar liefst 200 tot dan toe onbekende soorten ontdekte en beschreef. Er zijn heel wat plantensoorten door hem meegenomen en in ons land geïntroduceerd. Neem bijvoorbeeld de alom bekende paardenkastanje, afkomstig uit Turkije doch door hem in ons land geïntroduceerd, al in1576, maar ook de jasmijn, de anemoon,de iris en de narcis. Evenzo snijboon en schorseneer bracht hij naar ons land.
Maar het meest spectaculair waren toch wel een paar bollen, tulpenbollen, die hij kreeg van Ogier Gisleen van Busbeke. Deze was ambassadeur in het Ottomaanse rijk en had de bollen op zijn beurt weer gekregen van de sultan. Clusius nam ze mee naar Leiden waar hij veel onderzoek verrichtte, met name naar de vlammen en strepen in de tulpen. Pas veel jaren later bleek dit een virusinfectie te zijn. Steeds meer mensen raakten langzaamaan in de ban van de tulp. Vanuit Turkije, via Frankrijk en Engeland kwam deze zeer exotisch ogende plant in ons land terecht. Aanvankelijk alleen maar bereikbaar voor de allerrijksten maar later ook voor de gewone burger. In de periode tussen 1630 en 1637 betaalden liefhebbers astronomische bedragen en ontstond de zogenaamde windhandel. Vaak werden er ook aandelen verhandeld: de tulpenbol zelf zag men niet want die zat op dat moment in de grond. Of, erger nog, zo’n bol bestond zelfs helemaal niet. Voor een bol werd vaak meer dan een jaarsalaris neergeteld! Op zijn hoogtepunt bracht de tulpenbol zelfs evenveel op als een prachtig grachtenpand. Om even te vergelijken: de hoogst betaalde prijs voor een tulpenbol was 5200 gulden (1637) terwijl een welgestelde koopman zo’n 3000 gulden per jaar verdiende. Mensen staken zich zelfs diep in de schulden om tulpenbollen te kunnen kopen. Erg herkenbaar, vind je niet? Ook toen al speelde geld, of eigenlijk meer snel geld verdienen, een belangrijke rol.
Door de enorme vraag en de fikse prijzen gingen echter steeds meer mensen tulpen kweken met als gevolg dat op 3 februari 1637 de hele markt instortte en er een einde kwam aan de tulpomanie zoals de tulpenrage ook wel genoemd wordt. De prijs zakte met 90% en veel beleggers waren op slag straatarm. De Tulpomanie wordt door economen vaak gezien als de eerste bubbel, de eerste speculatiegolf in de wereldgeschiedenis. Er zullen er nog veel volgen.
Zoals gezegd stierf hij op 4 april, en wel in 1609. Ik ben dus eigenlijk een jaar te laat met mijn verhaal. Van de tulpengekte heeft hijzelf maar weinig mee gekregen, en ook niet van deze eerste economische crisis. Maar door zijn toedoen heeft de tulp wel grote bekendheid gekregen in ons land. Hoewel Turkije de tulp graag terug wil als nationaal symbool blijft hij, naast klompen en windmolens, synoniem staan voor Nederland. En ons land alsnog miljoenen opleveren, ondanks de huidige economische crisis.
De tulp door de eeuwen heen
Hoe populair de tulp na 400 jaar nog steeds is is jaarlijks te zien in de Keukenhof.
John Sharman, uit Melton Mowbray, in het Engelse graafschap Leicestershire, was klokkenmaker van 1800 tot 1835. De staande klok, die ik enkele tientallen jaren geleden van mijn oudste broer kreeg werd door hem in 1830 gemaakt. Ik heb me altijd afgevraagd waarom hij juist een tulp op de wijzerplaat schilderde, of liet schilderen. Hoe populair was de tulp zo’n 200 jaar geleden in Engeland?
VOORGAANDE VOLGENDE
