31 oktober 2010
De Elyseese velden
Afgelopen week hoorde ik het nog eens, Les Champs-Elysées van Joe Dassin. In 1969 uitgebracht als b-kantje van Le Chemin De Papa. Van dat nummer had ik nog nooit gehoord. Maar de achterkan t kent iedereen wel, al was het maar via de vertaling van Johnny en Rijk, Oh Waterlooplein. Het is vrij vertaald uit het Frans en het straalt dezelfde relaxte sfeer uit als het origineel. Je m'baladais sur l'avenue, le coeur ouvert à l'inconnu. J'avais envie de dire bonjour à n'importe qui. Dit Franse liedje werd een gigantische hit tot ver buiten de landsgrenzen. De ‘avenue’ die hier zo heerlijk bezongen wordt kennen we ook allemaal wel. De laatste etappe van de Tour de France gaat namelijk altijd over deze Champs-Elysées.
Maar wat betekent dat eigenlijk, Champs-Elysées, Elyseese velden. Waar komt die naam vandaan? De naam Elyseese velden, hetgeen trouwens op veel verschillende manieren wordt geschreven, is afkomstig uit de oudheid. Het zijn de velden aan het uiteinde van de aarde waar de goden samen met hun uitverkorenen, die de dood niet hebben ondergaan, een goed leven leiden te midden van heel veel bloemen. Bloemen spelen daar een belangrijke rol. Maar ook voor ons, en voor degenen die minder fortuinlijk waren en de dood wél moesten ondergaan zijn bloemen belangrijk. Loop vandaag maar eens over een kerkhof en aanschouw de gigantische bloemenode die wij  aan onze overledenen brengen.
Een mooi kleurenpalet, een grote diversiteit van bloemen en planten. Veel van deze bloemen hebben een speciale betekenis, een bepaalde symboliek. Er zijn heel duidelijke tekens die je op een steen terugvindt zoals een omgehakte boom of een geknakte bloem die duiden op een veel te vroeg afgebroken leven. Een treurboom staat voor verdriet, het vloeien van tranen. Alle afbeeldingen van groenblijvende planten en van bomen, al dan niet groenblijvend, duiden op het eeuwig leven, leven na de dood. De symboliek vind je niet alleen terug in steen maar ook in levende planten.
In het kort een bloemlezing:
De bekendste bloem is natuurlijk wel de chrysant. Deze wordt geassocieerd met de herfst en wordt daardoor gezien als het altijddurende leven. Een plant die aan het eind van het seizoen nog zo mooi en rijk bloeit moet wel het eeuwig leven hebben. In Japan is de chrysant een heel belangrijke bloem, bijna een nationaal symbool.
De eik is het teken van standvastigheid in het geloof, de kracht van het geloof en de deugdzaamheid. Op grafstenen werden daarom vaak takjes met eikenbladeren afgebeeld.
 Klimop symboliseerde bij de Kelten de kringloop van het leven en ook de verbintenis tussen twee koninkrijken, dat van de levenden en van de doden. In bepaalde gedeelten van Frankrijk werd aan overleden meisjes klimop meegegeven in het graf. Al sinds mensenheugenis is klimop het beeld van het eeuwige leven, van trouw en van vaderlandsliefde. Vroeger legden de katholieken in Engeland een krans van klimopbladeren op het graf van hun overleden dierbaren. Klimop houdt de herinnering vast en wordt daarom nog steeds vaak op graven aangeplant…............of ontspruit er vanzelf, hetgeen soms, zoals hiernaast, mooi combineert.
Op het graf van mijn ouders plantte ik maagdenpalm. Deze wordt gezien als het symbool van trouw. Het is een dodenplant. Vroeger legde men op het graf van jonggestorven ongehuwde meisjes vaak een krans van maagdenpalm, vandaar ook de naam. Als ontzag mocht deze plant lange tijd niet voor andere doeleinden worden gebruikt. Er wordt gezegd dat degene die maagdenpalm meeneemt van een graf, een jaar lang in zijn dromen geplaagd zal worden door de geest van zijn ‘bewoner’.
 Viooltjes zijn de glimlach van de doden. Dit schreef ooit de Franse dichter Paul-Jean Toulet. De oude Grieken en Romeinen voegden na de crematie van hun doden viooltjes toe aan de as in de urn. Door de geuren konden de zielen de weg vinden naar een andere wereld. Viooltjes zijn echter niet alleen dodenbloemen maar worden ook tot de liefdesbloemen gerekend. Maar geef een geliefde nooit één enkel viooltje want dit brengt ongeluk. Een boeketje viooltjes mag wel.
De roos is de bloem die het meest wordt aangetroffen op de graven. Zowel van steen als echt. De roos is een Mariabloem. Ze symboliseert het lijden van Jezus, de liefde en de vergankelijkheid van het leven. De oude Grieken en Romeinen bestrooiden hun doden en de graven met rozenblaadjes. Ook maakten ze kransen van rozen om op het graf te leggen en werden er rozenplanten op geplant. In Wales plantte men vroeger een witte roos op het graf van een ongehuwde vrouw en een rode op het graf van een vrouw die tijdens haar leven veel goeds had gedaan.
  
Wat een kul zul je misschien wel denken, wat koop ik ervoor. De moderne mens is jammer genoeg veel te nuchter en houdt zich niet bezig met al dit ‘bijgeloof’. Toch kleuren deze eeuwenoude denkwijzen en gebruiken het leven en is het mooi om even hierbij stil te staan. Zeker als je vandaag bloemen neerlegt op het graf van een overleden dierbare.
VOORGAANDE VOLGENDE
|
