29 juni 2008

Cool clear water

Het is al heel veel jaren geleden dat ik bij de waterkant zat. Bij een sloot of poel. Gefascineerd door alles wat zich in en om dit water bevond. Water dat meestal glas- en glashelder was. Libelles en diverse soorten waterjuffers vlogen onafgebroken af en aan. Schrijvertjes schoten over het water. Een teken dat het water heel schoon was. Maar het voor mij interessantste leven zat ónder de waterspiegel. Ik kon eindeloos blijven kijken naar al die visjes die nieuwsgierig kwamen kijken en bij het geringste onraad weer weg schoten tussen waterpest en onder het eendekroos. Voorntjes, elritsen en stekelbaarsjes. Van deze laatsten werden er door de jaren heen honderden gevangen. Met een visnet, of in het begin vaak met een theezeefje. Of je legde gewoon een lege jampot in het water. Je wachtte tot het visje vlak voor het glas zat en joeg hem dan de pot in. Een aantal nam je mee en werd in een oud aquarium gezet dat helemaal als sloot werd ingericht. Leuk detail: een stekelbaarsje overwinterde op de vensterbank van onze slaapkamer in een aquariumpje dat steeds verder dichtvroor. Huizen waren nog niet zo goed verwarmd destijds. Het ‘stekeltje’ had uiteindelijk bijna geen ruimte meer om te bewegen. Wel werd er dagelijks een ‘wak’ open gehouden. Ik denk niet dat er ooit een visje geweest is dat blijer was dat het voorjaar weer in aantocht was.

Deze interesse is altijd latent aanwezig gebleven. Toen ik twee jaar geleden, met hulp van vrienden, een vijver aanlegde kwam dit gevoel van vroeger meteen weer boven. Een aantal windes waren de eerste bewoners. Vorig jaar zag ik bij een vijverzaak wat stekelbaarsjes te koop. Meteen werden er enkele gekocht. Ja, gekocht, niet zelf gevangen. Ik wist nog wel waar ik dat zou kunnen doen maar het risico van een torenhoge boete wilde ik niet lopen. Ja ja, politie en milieupolitie houdt ons tegenwoordig scherp in de gaten. Big Brother is watching you! Alsof ik, of wie dan ook, vroeger of nu, met het vangen van enkele stekelbaarsjes de soort met uitsterven zou kunnen bedreigen. Men kan zich misschien beter eerst eens bezig houden met de overbevissing van de zeeën.

Wat ik bij een vijver heel belangrijk vind is dat het water helder is. Dat je de vissen goed kunt zien en al het andere leven in de vijver. Net als bij de sloot van vroeger. Als je enkele regels in de gaten houdt dan lukt dit best. Wil je weten hoe, lees dan verder.

Veel mensen denken dat het houden van een vijver moeilijk en ingewikkeld is. Dit hoeft bij een gewone vijver helemaal niet het geval te zijn. Het houden van Koi is een hoofdstuk apart. Hier is wél veel werk en apparatuur nodig om de vijver in conditie te houden. Dit type vijver laat ik nu even buiten beschouwing.

Het is belangrijk dat er een goed evenwicht is. Er is een kringloop in de vijver. Als er een schakel in deze cirkel ontbreekt of minder functioneert, is het mis.

Wat gebeurt er allemaal onder de waterspiegel? In het kort. In een vijver zitten vissen. Deze produceren afval. Dit afval wordt samen met voedselresten, plantenresten en eventuele dode dieren door schimmels en bacteriën omgezet in ammoniak. Dit is zeer giftig maar wordt door andere bacteriën (Nitrosomonas) weer omgezet in nitriet, nog een stof waar de vissen niet op zitten te wachten. Nitriet wordt vervolgens omgezet in nitraat, door Nitrobacter bacteriën. En dit nitraat is niet giftig en is de voeding voor de planten in de vijver. En onder planten versta ik hier zowel de gewone planten als algen. En nu komt de essentie: hoe groter het aanbod van nitraat (met andere woorden, hoe meer vissen) des te meer planten er in de vijver dienen te staan. En dan vooral planten die flink groeien en zo dus veel nitraten opnemen voor hun groei. Meststoffen die nodig zijn voor de vorming van nieuwe eiwitten, nieuwe cellen, nieuwe plantendelen. Is het aantal planten te klein, het aanbod nitraten dus te groot, dan wrijven de algen in hun handjes want dan blijft er nog wat voor hun over. Ze gaan explosief groeien en het water wordt langzaamaan of misschien zelfs heel snel groen. Maar dat willen we niet. Dus zorg voor veel planten in je vijver. Zowel zuurstofplanten (waterpest en hoornblad) als moerasplanten, liefst die flink groeien.

Dit is een heel simpele voorstelling van wat er in je vijver gebeurt. Er zijn natuurlijk ook nog andere dingen die belangrijk zijn zoals hardheid en zuurgraad. Bij kleinere vijvers heb je de diverse zaken redelijk in de hand. Bij grotere vijvers spelen nog meer factoren een rol maar er is meestal wel een oplossing voor elk formaat vijver.

Samengevat: zorg voor niet teveel vissen en zorg voor veel hard groeiende planten. Dan kun je de zon in het water zien schijnen. Tot op de bodem......

VOORGAANDE                                                                               VOLGENDE