23 september 2012

Great Dixter

De poëzie van de geschiedenis zit hem in het quasi wonderlijke feit dat ooit, op deze aarde, ooit, op dit vertrouwde plekje grond, andere mannen en vrouwen liepen, net zo echt als wij nu, met hun eigen gedachten, geleid door hun eigen passies, maar nu allemaal voorbij, de ene generatie verdween na de andere, helemaal weg net zo volledig weg als ook wijzelf binnenkort verdwenen zullen zijn, zoals geesten bij het eerste hanengekraai.       G.M. Trevelyan

Het voelt vreemd, een beetje onwerkelijk wanneer je door het kleine poortje het pad oploopt richting voordeur van het uit de vijftiende eeuw stammende huis. Aan weerskanten oude fruitbomen met daaronder lang gras met allerhande wilde bloemen. Toen de familie Lloyd het huis kocht in 1910 was dat de wens van Daisy, de vrouw des huizes. Nog dichterbij gekomen zie je dat de doorgang naar de voordeur wordt omzoomd door een zee van kleuren. Een man komt voorbij, opent de voordeur en gaat naar binnen. Hij wordt gevolgd door een teckel. Of dit Dahlia of Canna is, een van de hondjes van de in 2006 overleden Christopher Lloyd, die hier heel zijn leven woonde?

Ik kende de tuin alleen van TV, van het Engelse tuinenprogramma Gardeners World dat hier regelmatig te gast was. Christopher Lloyd was een van de meest vooraanstaande ‘tuinmannen’ van Engeland. Hij schreef tal van boeken op tuingebied die nog steeds toonaangevend zijn. Hij was de jongste in een gezin van zes kinderen. Zijn vader had een eigen bedrijf dat gespecialiseerd was in kleurendruk. Dit was zo succesvol dat hij zich op 42jarige leeftijd al kon terugtrekken en zich kon wijden aan zijn twee hobby’s, golf en de jacht. In 1910 kocht hij Dixter en met hulp van architect Edwin Lutyens bracht hij het huis zover mogelijk in originele staat terug, zoals dat rond 1450 gebouwd werd. Ook werd er een flink stuk bijgebouwd waarvoor een vroeg zestiende-eeuws houten huis werd gekocht dat op instorten stond. In 1912 waren de bouwwerkzaamheden klaar en betrok de familie Lloyd Great Dixter. Tijdens de eerste wereldoorlog diende het huis als ziekenhuis en in de tweede wereldoorlog werden hier kinderen opgevangen die de aanhoudende bombardementen op Londen ontvluchtten. Dit zijn enkele feiten van dit huis die bekend zijn. We lopen door de dikke deur naar binnen. Links zie ik een oude Engelse staande klok die langzaam, seconde na seconde, de uren, dagen, jaren wegtikt. Als we de Great Hall binnen stappen (rechts) word je even sprakeloos. Hij ziet er bijna hetzelfde uit zoals hij ruim vijf eeuwen geleden werd gebouwd. Hier sliepen in 1940 dus de uit Londen geëvacueerde kinderen. Maar wat zou er in deze hal nog meer zijn gebeurd in zijn meer dan vijfhonderdjarig bestaan? Welke vreugde is er gevierd en welk verdriet verwerkt door alle generaties die de Lloyds zijn voorgegaan? Het blijven vraagtekens. We bekijken nog enkele vertrekken. Alles is nog zo ingericht als voor Christophers dood. Alsof hij zo weer kan binnenkomen. Zeer indrukwekkend.

Daarna, want daar komen we uiteindelijk voor, de tuin in! De tuinen omsluiten het middeleeuwse huis op een geweldige manier, waarbij elk tuin de andere prachtig aanvult. Deze werden ook grotendeels door Lutyens ontworpen. Lutyens, van huis uit architect, legde zich steeds meer toe op het ontwerpen van tuinen. Menige tuin uit die tijd is van zijn hand.
Ik kende de tuin alleen van TV, maar als je er zelf doorheen loopt, zelf voet zet op deze ‘heilige’ grond is de beleving heel intens. Toen de Lloyds Great Dixter, toen nog gewoon Dixter, kochten in 1910 was hier niets bijzonders. Een paar boomgaarden met een mix van fruitrassen en verder nog wat andere bomen. Enkele van deze originele bomen waaronder drie perelaars, een moerbei en een laurier, staan er nog steeds. De taxushagen en –snoeivormen lijken oud. Toch zijn deze bijna allemaal pas na het betrekken van de woning in 1912 geplant. Nathanial Lloyd was een groot liefhebber van topiary, zoals deze snoeikunst wordt genoemd. De tuin is voor een deel opgebouwd uit kamers, een trend die begin 1900 in zwang kwam. Vloeiend lopen de tuinen in elkaar over en telkens weer word je verrast als je een bocht omgaat of onder een taxusboog door een volgende ruimte betreedt. Diepe warme kleuren in de tropische tuin; een klassieke rozentuin moest hier in het verleden voor wijken. ‘Roses are boring’ was de opvatting van Fergus Garrett, de laatste head gardener waarmee Christopher nauw samenwerkte. In de High Garden vinden we een groentetuin die helemaal in Edwardian style is aangelegd, een stijl die gangbaar was in het eerste decennium van de twintigste eeuw. Vooraan de groenteperken stonden bloemen met daarachter lage leiboompjes die de spruitjes, sla en snijbiet verborgen. Geweldige borders, waarin ook veel eenjarigen zijn geplant, in combinatie met de vaste planten. Hoewel Christopher Lloyd wel bepaalde kleurenschema’s voor ogen had vond hij het niet erg om hier en daar hiervan af te wijken. Planten die zich spontaan zaaiden op heel andere plaatsen kregen, trouwens nog steeds, vaak een kans. Ook was hij van mening dat je rustig hoge planten vooraan in de border kunt zetten, zolang je er maar omheen kunt kijken. Wat op mij zeker indruk maakt zijn de ‘meadow areas’, vlakken ongemaaid gras waarin een keur aan kleuren van wilde bloemen in groot contrast staat met strakke vormen.

Na de dood van Christopher is de tuin ondergebracht in een Trust. Het voortbestaan van deze geweldige tuinen is hiermee veilig gesteld. Headgardener Garrett continueert de tuin in de geest van Christopher Lloyd, de tuinkunstenaar waarvoor en waarmee hij lang werkte. Ben je er ooit in de buurt, een bezoek is meer dan de moeite waard.

Great Dixter, Northiam, Rye, East Sussex

1                                                           2                                                            3

4                                                           5                                                            6

7                                                           8                                                            9

10                                                         11                                                          12

1. Aan weerskanten oude fruitbomen met daaronder lang gras met allerhande wilde bloemen.
2 en 3. De tuinen omsluiten het middeleeuwse huis op een geweldige manier.
4. Wat op mij zeker indruk maakt zijn de ‘meadow areas’, vlakken ongemaaid gras, zeker in combinatie met de topiary.
6. The Sunk Garden
7. The Long Border
8. De ronde trappen met daartussen allerhande bloempjes werd door Lutyens in meerdere tuinen toegepast.
9. Vooraan de groenteperken stonden bloemen met daarachter lage leiboompjes die de spruitjes, sla en snijbiet verborgen.
10. Een klassieke rozentuin moest in het verleden wijken voor de tropische tuin.
12. Zicht op het huis vanuit de High Garden.

Foto's Great Hall en Christopher Lloyd: internet.

VOORGAANDE                                                                               VOLGENDE