19 oktober 2008
Groen, oranje, rood…..
Ik rijd via de Franciscusweg richting Groene Boord. Rechts van mij het Aambos. Een spel van kleuren; bomen die nog groen zijn, verder oranje en veel rood. Prachtig!
Een van de dingen die mij bevallen aan ons klimaat is het wisselen van de seizoenen. ’s Zomers een overvloed aan diverse tinten groen maar in de herfst laten bomen en struiken hun  bladeren vallen en dan met name die planten die hier van nature voorkomen. Er ontstaat een heel andere wereld. Dit gaat samen met prachtige bladverkleuringen. Hoewel wij dit heel mooi vinden doen ze het niet om ons een plezier te doen. Maar waarom doen ze het dan wel? Het kost bomen en struiken ook nog eens ontzettend veel energie om in het voorjaar een nieuw bladerdek te vormen. Bij een beetje boom zijn dit al gauw enkele honderdduizenden bladeren. Een reden temeer om je dit af te vragen. Toch zijn de voordelen groter dan de nadelen.
Waarom heeft een boom eigenlijk bladeren? Wat gebeurt er in die bladeren? Antwoord: hier vindt het belangrijkste proces op deze aardbol plaats. Met behulp van licht – de energiebron in dit proces – wordt koolzuurgas samen met water omgezet in suikers, de voedingsstoffen voor de plant, en, let op, zuurstof. Dit laatste, zuurstof, is onmisbaar voor alle leven op aarde. Even voor de duidelijkheid, zonder zuurstof, geen leven. Dat al deze bomen en struiken constant hun best staan te doen voor ons, is iets waar maar weinig mensen bij stilstaan. Een monumentale boom levert zuurstof voor zeven mensen! Ook dat de bladeren zwevende stofdeeltjes uit de lucht vangen en vocht verdampen en hiermee het leefklimaat verbeteren wordt door veel mensen vergeten. Velen zien alleen de nadelen. Men stoort zich aan de schaduw die een boom geeft, aan de bladeren en zaden die op het terras vallen en aan andere ‘rotzooi’. Over de onzichtbare positieve kanten wordt dan gemakkelijk heen gestapt.
Dit hele proces, laten we het maar de zuurstofproductie noemen, werkt optimaal als de temperatuur goed is. Er zijn ook nog andere factoren die een rol spelen, de hoeveelheid koolzuurgas in de lucht en de hoeveelheid water die beschikbaar is, maar die laten we hier even buiten beschouwing. Hoe kouder het wordt, des te langzamer de omzetting. Onder een bepaalde temperatuur staat het zelfs helemaal stil. Waarom zou een boom zijn bladeren dan behouden? Het enige dat ze dan nog doen is water verdampen – dit is veel minder afhankelijk van de temperatuur - terwijl de wortelactiviteit, de wateropname door de haarworteltjes, ook helemaal stil ligt. Het gevaar van verdroging, hoe gek dit ook klinkt, is groot. De winter is voor bomen en struiken het droogste seizoen. Tijdens najaarsstormen vangen ze bovendien, mét blad, veel meer wind waardoor de kans op takbreuk of erger nog, omwaaien, veel groter is. Dus weg ermee, weg met die bladeren!
Onder invloed van de dalende temperaturen en de daglengte die korter wordt, begint de boom de nog bruikbare stoffen, waaronder het bladgroen, af te breken en te transporten naar andere delen van de boom. Een mooi voorbeeld van vooruit denken. Andere stoffen die in het blad aanwezig zijn zoals anthocyaan(rood), Xantofyl(geel) en caroteen(oranje) worden opeens zichtbaar. Verschillende combinaties van deze kleurstoffen geven verschillende bladkleuren bij verschillende bomen en struiken. Als de omstandigheden gunstig zijn kan dit weken duren. Zachte pasteltinten, maar vooral ook heel felle kleuren kleuren het bos. Intussen wordt er onder invloed van bepaalde stoffen een kurklaagje gevormd tussen blad en boom waarna het blad af mag vallen. Als het niet te hard waait kan het hier nog dagen aan hangen. Het lijkt alsof de natuur nog even alle aandacht op wil eisen.
Op de hoogte van het kerkhof zie ik dat het verkeerslicht van groen naar oranje en tenslotte op rood springt. Ik sta, net als de natuur, stil. Ik heb zo wel nog even tijd om te genieten van dit geweldige kleurenpalet.
VOORGAANDE VOLGENDE
|
