15 mei 2011
Either you love it or you hate it
Een kettingzaag verstoorde afgelopen week de rust. Een paar uur later lag het ‘product’ aan de overkant langs de straat, te wachten op ‘vervoer’. Een grote slangenden had het onderspit gedolven. Hij toornde hoog boven alles uit want het was een oud exemplaar, waarschijnlijk  geplant direct na de bouw van de woning, begin jaren zeventig. Buiten de onderste takken die wat bruin waren, hetgeen trouwens normaal is, was het een fraai exemplaar; de takken stonden kort op elkaar. Maar het planten van een slangenden is discutabel.
Het moet 1981 of 1982 geweest zijn. We woonden er net. Het was allemaal nieuwbouw en de tuinen waren nog voor een groot deel onbeplant. Een tuin helemaal betegelen of volstorten met split in alle kleuren van de regenboog gebeurde toen nog niet; hij werd beplant. Tijdens een verjaardagsfeest kwam van alles ter sprake, ook de tuin. De slangenden passeerde eveneens de revue. Hij was duur, ook toen al. De prijs werd destijds bepaald door de hoogte; voor elke centimeter betaalde je een gulden. Een toenmalige zwager wist er voor een ‘vriendenprijsje’ wel aan te komen. Buurman Paul toonde zich geïnteresseerd, maar geloofde hem niet. Toch werd kort daarna een takje van nog geen halve meter geplant. En dit ‘takje’ staat er nog steeds.
De slangenden is door zijn bijzondere structuur een heel aparte boom. Dikke takken met scherpe punten zorgen ervoor dat je hem niet kunt verwarren met een andere conifeer. Je hebt liefhebbers en haters; een gulden middenweg is er niet. Ger Houben, de presentator van het radioprogramma Limburgs Land gaf als antwoord, toen hem de vraag gesteld werd hoe een slangenden gesnoeid moest worden, dat er maar een goede manier van snoeien is: vlak boven de grond! Een hater? Ikzelf ben zeker geen hater en vind het een fraaie boom, als hij maar de ruimte krijgt. Vrijstaand in een groot park en niet in een klein voortuintje waar hij zich nauwelijks kan ontwikkelen. Toch zal ik hem nooit in een van mijn ontwerpen opnemen.
Net als de mammoetboom hoort de slangenden tot de oerbomen. Bomen waarvan fossielen gevonden worden in gesteenten uit het jura en krijt. Zo’n 200 miljoen jaar geleden groeide hij al op onze aardbol. Hij was destijds ook inheems in Europa. In die tijd vonden er nog talrijke vulkaanuitbarstingen plaats en bijbehorende branden. Hij heeft een heel dikke schors ontwikkeld als bescherming tegen brand.
De scherpe punten waar wij mensen ons lelijk aan kunnen verwonden, beschermde hem destijds tegen de vraatzucht van plantenetende dinosaurussen. Diplodocus de dino zal in een ruime boog om he m heen gelopen zijn. De boom is tweehuizig: er zijn zowel mannelijke als vrouwelijke bomen. Oudere exemplaren worden vaker eenhuizig: er worden dan zowel mannelijke als vrouwelijke kegels op één exemplaar aangetroffen. Hij komt uit Chili waar hij is uitgeroepen tot nationaal monument en kan daar het dubbele van zijn Europese hoogte halen, zo’n 50 meter met stamdoorsnede van maar liefst twee meter en een leeftijd van meer dan 1000 jaar oud! Een grote groep volwassen Araucaria araucanas, want dat is zijn wetenschappelijke naam, is een lust voor het oog. Een prachtig voorbeeld van volwassen exemplaren zien we in de lange laan ‘Monkey Puzzles’ van landgoed Bicton, Devon, Engeland.
In 1795 ging de botanicus Archibald Menzies mee met kapitein Vancouver op ontdekkingsreis. In Chili kreeg hij van de Arauco-indianen voor hem onbekende noten te eten. Hij nam wat noten mee en plantte ze uit: het begin van de hernieuwde kennismaking van de slangenden in Europa. Hij werd later vaak aangeplant als statussymbool in veel Victoriaanse tuinen.
De slangenden heeft nog meer namen zoals apenboom. Dit is een vertaling uit het Engels waar hij ‘Monkey Puzzle Tree’ heet. Een van de eerste Europeanen die deze boom zag zou hebben gezegd: 'Climbing this tree would puzzle a monkey.' (Deze boom beklimmen zou een aap in de war brengen). ‘Affentreiter’ en ‘Désespoir du singe’, de Duitse en Franse naam zijn ook hiervan afgeleid.
Hoewel Paul al jaren geleden verhuisd is staat zijn slangenden er nog steeds. Marian, mijn huidige buurvrouw vindt hem, in tegenstelling tot de overbuurman, geweldig dus hij zal, zeker de eerste jaren, dit verschrikkelijke lot niet ondergaan.
Either you love it or you hate it
  
1. 2. 3.
1. De karakteristieke takkenstructuur voorkomt dat je hem verwart met een andere conifeer.
2. Fraai exemplaar aan de Valkenburgerweg te Heerlen
3. ‘Pauls’ slangenden
Afbeeldingen boven (internet)
Slangenden in zijn natuurlijke omgeving, het Andesgebergte in Chili.
Oude afbeelding van Bicton House, nog voordat de laan ‘Monkey Puzzles’ werd aangeplant. (1765)
VOORGAANDE VOLGENDE
|
