14 mei 2017

Wat een schande!

La hache à la main, on doit toujours dire avant de frapper un arbre: il sera coupé dans un quart d’heure, il lui a fallu 50 ans pour croître; je ne le reverrai jamais.

Voor je een boom de eerste klap geeft, terwijl je de bijl al in de hand hebt, moet je altijd zeggen: over een kwartier zal hij gekapt zijn, hij heeft vijftig jaar nodig gehad om zo groot te groeien; ik zal hem nooit meer terugzien.

François-Henri d’Harcourt (1775)

Afgelopen woensdag. Ik ging bewust heel vroeg van huis. Het doodvonnis dat was uitgesproken over twee prachtige, grote zilverlindes, honderd meter verderop in mijn straat zou die dag worden voltrokken. Twee van de ongeveer zevenhonderdenvijftig bomen die ‘zomaar’ werden of worden gekapt in Heerlen in opdracht van de Gemeente. Niet omdat ze ziek zijn of omdat ze gevaarlijk zijn maar zomaar, omdat ze ‘overlast’ bezorgen en omdat de gemeente geen geld meer aan bomen wil uitgeven. De honderdvijftigduizend euro voor vijf bomen in het Maankwartier laat ik even buiten beschouwing. De gemeente heeft een zorgplicht. Bomen moeten frequent gecontroleerd en gekeurd worden wat betreft ziekte, takbreukgevoeligheid en stabiliteit. Extreem weer, met name wind en regen brengen die stabiliteit wel eens in gevaar. Een ander bekend probleem is de wortelopdruk die sommige bomen kunnen veroorzaken waardoor voetgangers kunnen struikelen. En als men de veiligheid niet meer kan garanderen zijn er twee oplossingen, door in te grijpen, zorgen dat de boom weer veilig wordt, of kappen. Heerlen kiest voor de goedkoopste oplossing: kappen.

De gemeente Heerlen is daarom begonnen met het project ‘overlastbomen’. Mijn tenen krommen zich bij zo’n woord. Hoe verzin je het. Alsof bomen lastposten zijn, ze blij moeten zijn dat wij ze tolereren, ondanks alle overlast die ze ons bezorgen. Vallende blaadjes, zaadjes, allemaal op onze oprit of grindtuin, hoe durven ze. Luizen kunnen een probleem zijn maar moet zo’n zuurstoffabriek daarom om? Hier zijn oplossingen voor. Er zijn gemeentes die dit probleem weten op te lossen met knoflookinjecties in de bodem. Dat een volwassen boom voldoende zuurstof produceert om zeven volwassenen in leven te houden, daar hoor je niemand over. Dat hij kooldioxide, hét broeikasgas dat de aarde opwarmt en oorzaak nummer één is van het extreme weer waar we steeds meer mee te maken krijgen, vastlegt, bindt, daar staat de gemeente niet bij stil. In plaats van kappen, zouden er massaal bomen bij geplant moeten worden. En het liefst zo snel mogelijk want voor zo’n ‘sprietje’ dezelfde biomassa heeft als een volwassen boom daar gaan enkele tientallen jaren overheen. Vaak wordt als zoethoudertje op de open plaats een klein exemplaar geplant, alsof je een behangetje vervangt. Foei, foute boel. De gemeente zegt trouwens al bij voorbaat dat ze niet weten of er geld is om op de opengevallen plaatsen nieuwe bomen te planten, een verplichting die wél gold voor de particulier, voordat Heerlen per 1 januari jl. de kapvergunning afschafte. Ja, je leest het goed, in Heerlen zijn met uitzondering van een kleine selectie monumentale exemplaren, alle bomen vanaf dit jaar vogelvrij. Zou het afschaffen van die kapvergunning iets met deze massaslachting te maken hebben? Het lijkt er wel op.

 Tientallen boomstobben verraden de wandaden. Veel mensen zijn verbijsterd, met stomheid geslagen over de kaalslag. Op een van de afgezaagde stobben staat het woord ‘schandalig’ geschreven. Ik sluit me hierbij aan.
 
Na mijn thuiskomst waren ze weg. Twee gapende gaten in de skyline van mijn straat. Ze stonden in twee bakken in het trottoir. Daaromheen was nauwelijks wortelopdruk waarneembaar. Ik had ze de dag ervoor nog gemeten. 155 en 172 cm op een meter hoogte. De dikste kon ik net niet omarmen. Aan de jaarringen was achteraf te zien dat ze een kleine vijftig jaar oud waren. Ze stonden nog aan het begin van hun leven. Een linde kan honderden jaren oud worden. De linde van Sambeek is met zijn stamomtrek van acht meter zo’n vierhonderd jaar oud. Hij is misschien wel de oudste en dikste van Nederland. Dat deze bomen in mijn straat, twee lindes, gekapt werden, kan ik als Van der Linden uiteraard moeilijk verkroppen.

Het kapteam is inmiddels neergestreken enkele honderden meters verderop, op de Hambeukerboord. Van een platanenlaan worden er willekeurig een aantal geveld. Wortelopdruk? Voor zulke gigantische bomen is het verwaarloosbaar. De plataan staat bekend als diepwortelaar. De plataan is bovendien nauwelijks gevoelig voor ziektes en plagen. Wat wil je nog meer? Toch moeten ze wijken.

Deze handelswijze van ‘mijn’ gemeente stuit me zeer tegen de borst. In 2014 kreeg Heerlen, samen met Emmen en Lelystad het predicaat Groenste stad van Nederland. Hoe is het mogelijk dat Heerlen op dit moment met de botte bijl volwassen straatbomen, waar niets mis mee is, te lijf gaat en hiermee het straatbeeld voor vele jaren negatief verandert. Het is alsof een arts gezonde mensen euthanaseert, puur uit financieel belang. Ik vind het onbegrijpelijk, ongelooflijk, schandalig!

Prachtige haagbeuk (Carpinus betulus ‘Fastigiata’). Juweeltje, toch? Beeldbepalend op de Bautscherweg. De haagbeuk kan honderden jaren oud worden. Ook hij is gemarkeerd met een oranje stip. Ook voor hem valt binnenkort het doek.  

Het begrip overlastbomen is hier in Heerlen niet nieuw. Een kleine acht jaar geleden schreef ik er al eens over. Klik hier als je het wilt lezen

ZOEK DE VERSCHILLEN (is niet moeilijk)

In januari 2018 werden de laatste bomen gekapt. (foto's hieronder toegevoegd 2 februari 2018)

VOORGAANDE                                                                                           VOLGENDE