10 augustus 2008

Kroedwusj

Terwijl ik dit schrijf klettert de regen met bakken naar beneden. Ik zit gelukkig droog in het prieel. De druppels vormen honderden concentrische cirkels in de vijver waardoor de vissen als rimpelige schimmen voort schieten. De waterlelie lijkt deze bui al te hebben aangevoeld want voor de eerste druppels had hij al zijn bloemen al gesloten. De lucht geurt vochtig, maar toch aangenaam.
Alles in de tuin wordt drijfnat. Er is geen ontkomen aan. Maar er is één uitzondering. Het bladerdek van de linde blijkt voldoende bescherming te geven aan een Mariabeeldje dat ik jaren geleden tegen zijn dikke stam hing. “Tegen een lindestam hoort een Mariabeeld te hangen”, las ik onlangs. Ik sluit me hierbij aan, zeker als deze boom een markant exemplaar is. De linde speelt binnen de kerk al eeuwenlang een belangrijke rol.
Er zijn talrijke feesten aan Maria gewijd. Maria, moeder van God (1 januari), Maria Lichtmis (2 februari) en Maria Onbevlekt Ontvangen (8 december) om er maar enkele te noemen. Het belangrijkste Mariafeest is evenwel Maria Tenhemelopneming op 15 augustus. In alle ons omringende landen belangrijk genoeg om hier een feestdag, een vrije dag, van te maken. Onlosmakelijk met deze feestdag is het inzegenen van de kroedwusj, een boeket dat op een bepaalde manier wordt samengesteld met veldkruiden.
Het ontstaan van de kroedwusj gaat heel ver terug. Het van oorsprong heidense gebruik werd rond het jaar 700 door de kerk gekerstend; net zoals bij zoveel heidense gebruiken werd er een christelijke betekenis aan gegeven. De kruiden die worden gebruikt zijn de zeven planten die werden aangetroffen in het graf van Maria.
 
De samenstelling. Als eerste twee graansoorten, meestal tarwe en rogge. Deze zorgen voor een vruchtbaar jaar en een goede oogst. Twee kruiden met een geneeskrachtige werking: duizendblad en boerenwormkruid. Vervolgens twee kruiden die onweer weren. Dit zijn alsem (bijvoet) en koninginnekruid, ook wel donderkruid of leverkruid genoemd. Als zevende wordt een takje van de walnotenboom toegevoegd. Er wordt gezegd dat een notenboom nooit door de bliksem wordt getroffen. Het blad van de notenboom bestaat uit zeven blaadjes. Het getal zeven heeft in de kerkgeschiedenis de betekenis volheid. Vandaar ook, zeven kruiden. Vroeger werd het boeket ook nog eens samengebonden met een lint dat 7 el lang was.
 
Op Maria Tenhemelopneming wordt de kroedwusj door de kerk gezegend. Hij beschermt het huis en zijn inwoners tegen gevaar. Bij naderend onheil werden enkele takjes in het haardvuur gegooid. De rook beschermde het huis tegen blikseminslag. Als het vee ziek was, werd een gedeelte gemalen en door het voer vermengd. Zieke mensen aten echter, voor zover bekend, nooit van de kruidbos. Ook werd bij het zaaien van graan een deel vermalen en met het zaaigoed vermengd. Dit moest zorgen voor een goede oogst.
 
Nadat het gebruik van de kroedwusj langzaam in de vergetelheid was geraakt, is er de laatste jaren weer duidelijk een groeiende belangstelling voor dit oude gebruik. Op diverse plaatsen wordt hij op 15 augustus ingezegend.

Ook dit hele verhaal is natuurlijk weer, net zoals het getal 8 bij de Chinezen, een kwestie van geloof of bijgeloof. Maar ik zal míjn kroedwusj in ieder geval op tijd samenstellen, en laten inzegenen.
 
    
Duizendblad                                                         Boerenwormkruid
       
Bijvoet(Alsem)                                                     Koninginnekruid  

Walnoot
 
Leuk weetje: Een ‘broertje’ van Bijvoet (Alsem vulgaris) is de Absint-Alsem (Alsem absinthium). Hieruit wordt ’t beruchte absinth-extract gemaakt.

Alle foto's zijn gemaakt juli / augustus 2018

VOORGAANDE                                                                             VOLGENDE